آیا تا به حال اسم اختلالات هذیان به گوشتان خورده است؟ اختلال هذیانی در حقیقت نوعی روانپریشی است که در طبقه بندی تخصصی اختلالات روانپزشکی در دسته اختلالات طیف اسکیزوفرنیا قرار می‌گیرد. هذیان به هر گونه باور غلط مقاوم به استدلالی گفته می‌شود که تماس فرد را با واقعیت پیرامون کاهش می‌دهد. از جمله هذیان‌های رایج می‌توان به خود بزرگ بینی، گزند و آسیب، حسادت و هذیان عشقی اشاره کرد. توجه داشته باشید که هر باور غلطی که برای به چالش کشیده شدن مقاومت می‌کند، دلیل بر هذیان بودن آن نیست، بسیاری از مواقع به اندازه یک تار مو بین حقیقت و هذیان فاصله هست که هر کسی را می‌تواند به اشتباه بیاندازد. با بررسی دقیق و ارزیابی کامل می‌توان وجود این اختلال را تشخیص داد. برای آشنایی با انواع اسکیزوفرنی کلیک کنید.

منبع : اختلالات هذیان و انواع هذیان ها

آشنایی با اختلالات هذیان

هذیان یکی از علائم اصلی دچار شدن به روانپریشی است که باعث می‌شود فرد تماس کمی با واقعیت پیرامون داشته باشد و بیشتر در دنیای ذهنی خود به سر ببرد. متخصصان به هرگونه باور غلطی که مقاومت بالایی نسبت به استدلال منطقی داشته باشد، هذیان می‌گویند.

هذیان‌ها در اختلالات مختلفی نظیر اسکیزوفرنیا، اسکیزوافکتیو، اسکیزوفرنی فرم و روانپریشی گذرا نیز دیده می‌شوند؛ اما زمانی که بارزترین مشخصه یک اختلال روانپریشی تنها هذیان باشد و مشکلاتی نظیر توهمات دیداری و شنیداری دیده نشوند به طور اختصاصی تشخیص اختلال هذیانی مطرح می‌گردد.

علائم اختلالات هذیان

روانشناسان و روانپزشکان زمانی تشخیص اختلال هذیانی را برای بیمار مطرح می‌کنند که علائم زیر در او وجود داشته باشد:

• وجود یک یا چند هذیان که حداقل به مدت یک ماه تداوم می‌یابند.
• نبود سایر علائم روانپریشی مرتبط با اسکیزوفرنیا نظیر توهم، گفتار آشفته، رفتار آشفته و علائم منفی
• جدا از هذیان و پیامدهای آن بیمار در سایر جنبه های زندگی دچار اختلال عملکرد نمی‌شود و رفتارهای عجیب و غریب یا غیر عادی از خود نشان نمی‌دهد.
• اگر بیمار مبتلا به افسردگی یا مانیا باشد، دوره‌های آن‌ها از اختلال هذیانی کوتاه‌تر است.
• علائم در اثر مصرف یک ماده یا دچار بودن به یک بیماری طبی اتفاق نیفتاده است.

انواع مختلف اختلالات هذیان

در آخرین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانپزشکی براساس نوع هذیانی که بیشتر در ذهن فرد جریان دارد، انواع مختلفی از اختلالات هذیانی را مشخص کرده‌اند که شامل موارد زیر است:

1- هذیان عشقی یا اروتوماتیک

در این اختلال فرد به سختی باور دارد که شخصی عاشق او شده است و هر نشانه‌ای هرچند واضح که این موضوع را رد بکند را نادیده می‌گیرد. در این شرایط حتی اگر فرد مقابل به طور جدی بگوید که هیچ علاقه‌ای به او ندارد بازهم دست از باور خود نمی‌کشد.

مبتلایان به هذیان عشقی معمولا فکر می‌کنند کسی از یک طبقه بالا یا دارای جایگاه اجتماعی خاص (مثل خواننده یا بازیگری) عاشقشان شده است. برای مثال ممکن است یک بیمار با اطمینان ادعا کند یکی از  مشاهیر عاشقش شده است و نسبت به او تمایلات جنسی دارد، چرا که در اجرایی به او نگاه می‌کرد و یا حرف‌هایی که می‌زند درباره اوست.

2- اختلال هذیان حسادت

هسته اصلی این اختلال بدبینی نسبت به همسر یا شریک عاطفی است. در واقع بیمار براساس دلایلی واهی به سختی اعتقاد دارد که همسرش به او خیانت می‌کند. این موضوع می‌تواند پیامدهای جدی را در رابطه به همراه بیاورد و حتی منجر به رفتارهای خشونت آمیز شود.

3- هذیان خود بزرگ بینی

این تشخیص زمانی مطرح می‌شود که موضوع اصلی هذیان فرد اعتقاد به یک توانایی نهفته، استعداد کشف نشده و اکتشافات بزرگ در خود باشد. کسانی که به هذیان بزرگ منشی مبتلا هستند در ظاهر اعتماد به نفس بالایی دارند و ادعاهایی در مورد توانایی‌های خود می‌کنند که با واقعیت موجود تناسبی ندارد.

4- هذیان گزند و آسیب

در هذیان گزند و آسیب موضوع اصلی هذیان‌های فرد این است که دیگران در حال توطئه چینی علیه او هستند. همچنین باورهایی نظیر تحت تعقیب بودن، تمایل دیگران برای دارو خوراندن یا مسموم کردن او، مورد بدگویی و کلاهبرداری قرار گرفتن از جمله دیگر باورهای رایج در این بیماران هستند.

5- هذیان های جسمی

در این شرایط فرد هذیان‌هایی را در مورد حواس و کارکردهای بدنی گزارش می‌دهد. برای مثال ممکن است اعتقاد داشته باشد که اندام‌های داخلی بدنش دچار یک مشکل حاد شده‌اند و هرچقدر که دکتر و سایر متخصصین با دلیل و مدرک این موضوع را رد کنند بیمار حرف آن‌ها را قبول نمی‌کند.

6- هذیان های مختلط

زمانی که بیمار هم زمان به چند مورد از هذیان‌هایی که تاکنون گفته شد مبتلا باشد تشخیص اختلال هذیانی از نوع مختلط مطرح می‌شود. برای مثال در بسیاری از موارد هذیان حسادت و گزند و آسیب هم زمان و در کنار هم رخ می‌دهند.

7- اختلال هذیان از نوع نامعین

هذیان‌های نامعین به دسته‌ای از هذیان ها گفته می‌شود که در هیچ یک از حالت‌های فوق نمی‌گنجند. برای مثال ممکن است فرد باور داشته باشد که همه راجع به او حرف می‌زنند بدون اینکه نگران یک گزند و آسیب باشد و یا از حسادت رنج ببرد. در این شرایط تشخیص متخصص برای نوع اختلال هذیانی از نوع نامعین خواهد بود.

علل بروز اختلالات هذیان

در سبب شناسی بروز اختلالات هذیانی عوامل زیستی و روانشناختی مختلفی مطرح می‌شود. برای مثال متخصصان در علم روانپزشکی بر این باورند که در همه اختلالات روانپریشی سطوح برخی انتقال دهنده‌های عصبی در مغز نظیر دوپامین نوسانات غیرعادی دارد و سیستم عصبی به میزان افراطی به تولید این انتقال دهنده‌ها می‌پردازد. همچنین از نظر ساختاری نیز در در نواحی خاصی از مغز نظیر عقده‌های قاعده‌ای تفاوت‌هایی دیده می‌شود.

روانشناسان بر این باورند که در کنار فعل و انفعالات عصبی و شیمیایی برخی مکانیسم‌های روانشناختی نیز نقش دارند. برای مثال افراد مبتلا هذیان بزرگ منشی اغلب به طور افراطی از مکانیسم دفاعی واکنش وارونه برای پوشاندن نقص‌های درونی و شخصیتی خود استفاده می‌کنند. علاوه بر این مکانیسم‌هایی نظیر انکار و فرافکنی نیز در مبتلایان به اختلالات هذیانی بیش از سایر افراد دیده می‌شود.

چگونگی درمان اختلالات هذیان

خط اول درمان برای انواع اختلالات طیف اسکیزوفرنیا از جمله اختلال هذیان دریافت داروهای آنتی سایکوتیک است که سطوح انتقال دهنده‌های عصبی را به حالت نرمال برمی‌گرداند. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد بیمارانی که در کنار دارو درمانی به جلسات روان درمانی با یک روانشناس هم مراجعه می‌کنند به طور مضاعفی روند بهبودی را نشان می‌دهند. برای دریافت روان درمانی کلیک کنید.

روانشناسان در جلسات درمانی ممکن است از رویکردهای مختلفی برای کار با بیماران هذیانی استفاده کنند. اگر شدت اختلال زیاد باشد رویکردهای رفتاری و حمایتی در اولویت قرار دارند. اما اگر فرد از نظر شناختی در سطح بالاتری قرار داشته باشد ممکن است رویکردهایی نظیر شناختی رفتاری و روانپویشی نیز در دستور کار قرار بگیرند.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات روانی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02166419012 تماس بگیرید.

سوالات متداول